Nowe przepisy dla prosumentów w 2024 - co trzeba wiedzieć?

Wprowadzenie

Rok 2024 przynosi istotne zmiany w przepisach dotyczących prosumentów energii w Polsce. Po wprowadzeniu systemu net-billing w 2022 roku, który zastąpił wcześniejszy system opustów, nadchodzą kolejne modyfikacje prawne mające wpływ na opłacalność instalacji fotowoltaicznych. W niniejszym artykule przedstawiamy szczegółową analizę tych zmian oraz ich potencjalny wpływ na obecnych i przyszłych prosumentów.

1. Przypomnienie zmian z 2022 roku - przejście na net-billing

Aby zrozumieć nowe przepisy, warto przypomnieć zmiany, które weszły w życie 1 kwietnia 2022 roku. Wtedy to system opustów (net-metering) został zastąpiony systemem rozliczeń wartościowych net-billing dla nowych prosumentów.

System opustów (stary)

W systemie opustów prosument mógł odebrać 80% (dla instalacji do 10 kW) lub 70% (dla instalacji 10-50 kW) energii wprowadzonej do sieci. Rozliczenie odbywało się w stosunku 1:0,8 lub 1:0,7 kWh energii wprowadzonej do kWh energii pobranej. System ten był bardzo korzystny dla prosumentów, ponieważ na każdy 1 kWh oddany do sieci można było pobrać 0,8 kWh bez dodatkowych opłat.

Net-billing (obecny)

W systemie net-billing rozliczenie odbywa się wartościowo, a nie ilościowo. Prosument sprzedaje nadwyżki energii po cenie rynkowej, a kupuje energię po cenach detalicznych. Ze względu na znaczną różnicę między ceną sprzedaży a ceną zakupu, system ten jest mniej korzystny finansowo dla prosumentów.

2. Kluczowe zmiany w przepisach na rok 2024

Nowe przepisy, które wchodzą w życie w 2024 roku, wprowadzają szereg istotnych zmian dla prosumentów:

2.1. Zmiany w cenie referencyjnej

Jedną z najważniejszych modyfikacji jest sposób ustalania ceny referencyjnej, po której prosumenci sprzedają energię do sieci. Dotychczas była ona powiązana z ceną rynkową z Rynku Dnia Następnego (RDN). Od 2024 roku cena referencyjna będzie ustalana kwartalnie przez Prezesa URE na podstawie średniej ceny sprzedaży energii elektrycznej na rynku konkurencyjnym w poprzednim kwartale.

Zmiana ta ma na celu stabilizację przychodów prosumentów. W obecnym systemie ceny na RDN podlegają dużym wahaniom, co utrudnia prognozowanie opłacalności instalacji fotowoltaicznej. Nowa metoda powinna zapewnić większą przewidywalność przychodów ze sprzedaży energii.

2.2. Nowe opłaty sieciowe

Od 2024 roku wprowadzone zostają nowe zasady dotyczące opłat sieciowych dla prosumentów. Dotychczas prosumenci korzystający z systemu net-billing byli zwolnieni z części opłat sieciowych zmiennych. Nowe przepisy wprowadzają tzw. opłatę za dostępność sieci, która będzie naliczana niezależnie od ilości pobranej energii.

Opłata ta ma rekompensować operatorom sieci dystrybucyjnych koszty utrzymania infrastruktury, która musi być przygotowana na przyjęcie energii od prosumentów w okresach wysokiej produkcji oraz dostarczenie energii w okresach niskiej produkcji. Wysokość opłaty będzie zależeć od mocy przyłączeniowej instalacji prosumenta.

2.3. Wydłużenie okresu rozliczeniowego

Pozytywną zmianą dla prosumentów jest wydłużenie okresu rozliczeniowego z 12 do 15 miesięcy. Oznacza to, że środki zgromadzone na koncie prosumenckim będą mogły być wykorzystane w dłuższym okresie, co jest szczególnie korzystne z uwagi na sezonowość produkcji energii słonecznej.

Dzięki tej zmianie nadwyżki wyprodukowane latem mogą być efektywniej wykorzystane do pokrycia wyższego zapotrzebowania na energię w miesiącach zimowych kolejnego roku.

2.4. Zmiany w programie "Mój Prąd"

Program "Mój Prąd" w swojej kolejnej edycji (6.0) planowanej na 2024 rok ma kłaść jeszcze większy nacisk na magazynowanie energii. Przewiduje się zwiększenie dofinansowania do magazynów energii oraz wprowadzenie dodatkowych bonusów za instalacje hybrydowe (fotowoltaika + pompa ciepła lub fotowoltaika + magazyn energii).

Szczegółowe warunki nowej edycji programu "Mój Prąd" powinny zostać ogłoszone na początku 2024 roku.

3. Wpływ nowych przepisów na opłacalność fotowoltaiki

Jak zmiany przepisów wpłyną na ekonomikę instalacji fotowoltaicznych? Przeprowadziliśmy szczegółową analizę dla typowej instalacji o mocy 10 kW.

3.1. Wzrost znaczenia autokonsumpcji

W nowym systemie jeszcze większego znaczenia nabiera maksymalizacja autokonsumpcji, czyli zużycia wyprodukowanej energii na własne potrzeby. Im wyższy procent energii zostanie zużyty bezpośrednio, tym wyższa będzie opłacalność całej instalacji.

Przy obecnej różnicy między ceną sprzedaży (ok. 0,3-0,4 zł/kWh) a ceną zakupu energii (ok. 0,7-0,8 zł/kWh plus opłaty dystrybucyjne), każda kilowatogodzina zużyta na bieżąco przynosi znacznie większe oszczędności niż energia wprowadzona do sieci i później odkupiona.

3.2. Rosnąca rola magazynów energii

Nowe przepisy znacząco zwiększają opłacalność domowych magazynów energii. Przy wyższych opłatach sieciowych i utrzymującej się różnicy między ceną sprzedaży a zakupu energii, magazynowanie nadwyżek do późniejszego wykorzystania staje się ekonomicznie uzasadnione.

Nasze analizy pokazują, że instalacja magazynu energii może zwiększyć stopień autokonsumpcji z typowych 20-30% do nawet 60-80%. Przy obecnych cenach magazynów energii, okres zwrotu z takiej inwestycji wynosi około 7-10 lat, w zależności od specyfiki zużycia energii w gospodarstwie domowym.

3.3. Wpływ zmian na czas zwrotu z inwestycji

Zmiany w przepisach mają mieszany wpływ na czas zwrotu z inwestycji w fotowoltaikę:

• Większa przewidywalność przychodów dzięki nowej metodzie ustalania ceny referencyjnej może pozytywnie wpłynąć na ocenę ryzyka inwestycyjnego.
• Wprowadzenie nowych opłat sieciowych wydłuży okres zwrotu z inwestycji, szczególnie dla prosumentów o niskim stopniu autokonsumpcji.
• Wydłużenie okresu rozliczeniowego może nieco poprawić ekonomikę instalacji, szczególnie dla prosumentów z wyraźną sezonowością zużycia energii.
• Większe dofinansowanie do magazynów energii w ramach programu "Mój Prąd" może znacząco poprawić opłacalność inwestycji w systemy fotowoltaiczne z magazynami energii.

Dla nowo instalowanych systemów PV szacowany okres zwrotu wydłuży się o około 1-2 lata w porównaniu do warunków z 2023 roku, osiągając średnio 8-10 lat dla instalacji bez magazynu energii.

4. Rekomendacje dla prosumentów

W świetle nowych przepisów, przedstawiamy rekomendacje dla obecnych i przyszłych prosumentów:

4.1. Dla osób rozważających instalację fotowoltaiczną

• Dokładnie analizuj swój profil zużycia energii i dopasuj moc instalacji tak, aby maksymalizować autokonsumpcję.
• Rozważ instalację magazynu energii już na etapie montażu instalacji PV, szczególnie jeśli możesz skorzystać z dofinansowania.
• Zbadaj możliwość integracji fotowoltaiki z pompą ciepła, co może zwiększyć autokonsumpcję i poprawić ogólną efektywność energetyczną budynku.
• Poczekaj na ogłoszenie szczegółów nowej edycji programu "Mój Prąd" przed podjęciem ostatecznej decyzji inwestycyjnej.

4.2. Dla obecnych prosumentów w systemie net-billing

• Rozważ modernizację systemu o magazyn energii, szczególnie jeśli Twój stopień autokonsumpcji jest niski.
• Zoptymalizuj zużycie energii, przesuwając je na godziny wysokiej produkcji z instalacji PV.
• Śledź kwartalne aktualizacje ceny referencyjnej publikowane przez URE i dostosowuj swoje nawyki konsumpcji energii.
• Rozważ instalację inteligentnego systemu zarządzania energią, który automatycznie optymalizuje przepływy energii w Twoim domu.

4.3. Dla prosumentów korzystających jeszcze z systemu opustów

• Przygotuj się na przejście do systemu net-billing od 2026 roku, analizując już teraz swój profil zużycia energii.
• Rozważ rozbudowę instalacji przed końcem 2025 roku, aby maksymalnie wykorzystać pozostały okres funkcjonowania w korzystniejszym systemie opustów.
• Zaplanuj budżet na ewentualną inwestycję w magazyn energii na rok 2025/2026, by złagodzić skutki przejścia na net-billing.

5. Perspektywy dalszego rozwoju rynku prosumenckiego

Mimo wprowadzenia mniej korzystnych przepisów, rynek prosumencki w Polsce ma przed sobą dobre perspektywy rozwoju. Główne czynniki sprzyjające dalszej ekspansji fotowoltaiki to:

5.1. Rosnące ceny energii elektrycznej

Prognozy wskazują na dalszy wzrost cen energii elektrycznej w najbliższych latach, co będzie zwiększać opłacalność produkcji energii na własne potrzeby.

5.2. Spadek cen technologii magazynowania energii

Oczekuje się, że ceny magazynów energii będą systematycznie spadać, podobnie jak miało to miejsce z panelami fotowoltaicznymi w ostatniej dekadzie. Może to znacząco poprawić ekonomikę systemów prosumenckich w przyszłości.

5.3. Rozwój społeczności energetycznych

Nowe przepisy umożliwiają tworzenie społeczności energetycznych, co otwiera nowe możliwości dla prosumentów. Dzielenie się energią w ramach lokalnej społeczności może znacząco poprawić efektywność wykorzystania produkowanej energii.

5.4. Postępująca elektryfikacja transportu i ogrzewania

Rosnąca popularność samochodów elektrycznych i pomp ciepła zwiększa zapotrzebowanie na energię elektryczną w gospodarstwach domowych, co może poprawić stopień autokonsumpcji i opłacalność instalacji fotowoltaicznych.

Podsumowanie

Nowe przepisy dla prosumentów w 2024 roku wprowadzają zarówno wyzwania, jak i nowe możliwości. Choć ogólna opłacalność fotowoltaiki może nieco spaść, wciąż pozostaje ona atrakcyjną inwestycją, szczególnie w połączeniu z magazynami energii i inteligentnymi systemami zarządzania energią.

Kluczem do sukcesu w nowych warunkach prawnych będzie przemyślane planowanie instalacji, maksymalizacja autokonsumpcji oraz wykorzystanie dostępnych programów wsparcia. Warto też śledzić dalsze zmiany w przepisach, ponieważ rynek energii odnawialnej w Polsce wciąż ewoluuje.

Jeśli potrzebujesz indywidualnej analizy opłacalności instalacji fotowoltaicznej w świetle nowych przepisów lub chcesz skonsultować możliwości optymalizacji istniejącego systemu, skontaktuj się z naszymi ekspertami.